Lokale ontstekingscellen kenmerken de late fase van multiple sclerose

Bij mensen met langdurige multiple sclerose (MS) komen ontstekingscellen de hersenen niet meer binnen vanuit het bloed. In plaats daarvan komen deze cellen voort uit lokale geheugencellen in de hersenen. Dit tonen Nina Fransen en haar collega’s van het Nederlands Herseninstituut aan in een recente publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Brain.

MS kenmerkt zich in het begin van de ziekte door aanvallen van neurologische symptomen die weer redelijk goed herstellen. Tijdens de aanvallen in de beginfase van de ziekte trekken witte bloedcellen vanuit het bloed de hersenen in en dragen bij aan de ontstekingen in de hersenen. Bij mensen met een lange ziekteduur verminderen deze aanvallen van neurologische symptomen. “Het is daarom opmerkelijk dat uit onze eerdere studie bleek dat er na een lange ziekteduur nog aanzienlijke ontstekingsactiviteit in de hersenen plaatsvindt” aldus Nina Fransen. De onderzoekers vroegen zich daarom af of witte bloedcellen nog steeds van belang zijn voor de ontstekingsactiviteit in de late fase van de ziekte.

Witte bloedcellen

In deze studie richtte de onderzoeksgroep van professor Inge Huitinga zich voornamelijk op een bepaald type witte bloedcel, de T-cel. Hersenweefsel dat overleden MS-patiënten gedoneerd hebben aan de Nederlandse Hersenbank werd onderzocht. Hierin vonden de wetenschappers geactiveerde T-cellen in de ontstekingshaarden. Deze cellen hadden kenmerken van weefsel-residente geheugen T-cellen. Dit type T-cel nestelt zich na virale infecties in het weefsel en biedt langdurige lokale bescherming tegen nieuwe infecties. In de hersenen zijn deze cellen pas recent door dezelfde groep onderzoekers in kaart gebracht.
De ontdekkingen van deze studie ondersteunen het idee dat in de late fase van MS, de ziekte zich geheel binnen de hersenen afspeelt. Witte bloedcellen buiten de hersenen hebben in dit geval weinig invloed op de ziekte.

“Deze gegevens geven ons inzicht waarom geneesmiddelen waarmee we MS behandelen in de latere fases van de ziekte teleurstellend werkzaam zijn. Door het gedrag van deze T-cellen beter in kaart te brengen kunnen we benaderingen bedenken hoe we het ziekteproces ook bij mensen met langdurige MS kunnen remmen”, aldus Joost Smolders, lid van de onderzoeksgroep en neuroloog bij het Erasmus MC in Rotterdam.

Multiple sclerose

Bij mensen met MS ontstaan ontstekingen in de hersenen waarin myeline, de isolerende laag om zenuwuitlopers, wordt afgebroken. Zonder deze isolatie kunnen zenuwcellen niet met elkaar communiceren. Als gevolg hiervan raken belangrijke functies als lopen, voelen, praten en denken verstoord. Het ziektebeloop is zeer verschillend tussen patiënten en slecht voorspelbaar. Er is op dit moment geen genezing mogelijk.

Deze studie is mogelijk gemaakt met financiële steun van Stichting MS Research en de deelnemers van de VriendenLoterij.