Onderzoek 
Bij mensen met langdurige multipele sclerose (MS) zijn ontstekingen nog volop aanwezig. Dit is echter niet het gevolg van binnendringende ontstekingscellen, maar van al aanwezige geheugencellen in het brein die geactiveerd worden. Ook blijken er grote verschillen in ontstekingen in de hersenen tussen MS patiënten te bestaan. De verschillen zijn te linken aan verschillen in het beloop van de ziekte. Deze ontdekkingen zijn belangrijk voor de ontwikkeling van therapieën voor de behandeling van MS in de latere fases. Zo betoogde dr. Nina Fransen tijdens de openbare verdediging van haar proefschrift, waarmee ze op 2 juli 2021 cum laude promoveerde bij de universiteit van Amsterdam.
Dr. Fransen bestudeerde samen met Dr. Smolders hersenweefsel van bijna 200 overleden MS-patiënten dat zij gedoneerd hebben aan de Nederlandse Hersenbank. Hiermee toonde ze aan dat ook in het eindstadium van de ziekte nog veel ontstekingsactiviteit in de hersenen plaatsvindt. Fransen: “dit is opmerkelijk, omdat aanvallen van neurologische symptomen, waarbij witte bloedcellen vanuit het bloed de hersenen intrekken, juist verminderen bij mensen met een lang ziekteduur. De nieuwe ontdekkingen zijn bewijs voor het idee dat in de late fase van MS de ziekte zich geheel binnen de hersenen afspeelt. In onderstaand filmpje legt Fransen meer uit over deze ontdekking.
Verschillen
De verschillen in de ontstekingen tussen MS patiënten staan in verband met het ziekte beloop, het geslacht van de patiënt en worden beïnvloed door erfelijke factoren. Zo is het aantal ontstekingen in de ‘grijze stof’ van de hersenen waar de zenuwcellen zich bevinden groter bij mannen dan bij vrouwen en zijn er aanwijzingen dat verschillen in geslachtshormonen in de grijze stof hiermee samen hangen.
“De bevindingen van Fransen hebben onze ideeën over late MS veranderd” licht professor Huitinga toe. “Hiermee heeft ze een grote verandering in het onderzoeksveld naar late MS teweeg gebracht. De bevinding van hoge mate van ontstekingsactiviteit laat in de ziekte opent mogelijkheden voor de ontwikkeling van therapieën voor behandeling van dit stadium van MS met inachtneming van de verschillen tussen MS patiënten zoals man-vrouw verschillen en sterke of beperkte betrokkenheid van specifieke afweercellen.
Multiple sclerose
Bij mensen met MS ontstaan ontstekingen in de hersenen waarin myeline, de isolerende laag om zenuwuitlopers, wordt afgebroken. Zonder deze isolatie kunnen zenuwcellen niet met elkaar communiceren. Als gevolg hiervan raken belangrijke functies als lopen, voelen, praten en denken verstoord. Het ziektebeloop is zeer verschillend tussen patiënten en slecht voorspelbaar. Hoewel voor de vroege fase van ziekte momenteel behandelingen zijn die aanvallen van MS verminderen is er voor de late fase van MS momenteel geen behandeling.
De studies van dr. Fransen zijn mogelijk gemaakt met financiële steun van de deelnemers aan de Vriendenloterij in samenwerking met de Stichting MS Research.